تمرین ۵ آخر فصل فیزیک دهم
گالیله در برخی از کارهایش از ضربان نبض خود به عنوان زمانسنج استفاده کرد. شما نیز چند پدیدهی تکرار شونده در طبیعت را نام ببرید که میتوانند به عنوان ابزار اندازهگیری زمان به کار روند.
پاسخ تشریحی و گام به گام تمرین ۵ آخر فصل اول فیزیک دهم
سلام! این سوال به مفهوم **پدیدههای تناوبی (تکرار شونده)** به عنوان اساس اندازهگیری زمان میپردازد. هر پدیدهای که در فواصل زمانی مشخص و نسبتاً ثابت تکرار شود، میتواند به عنوان یک **زمانسنج طبیعی** استفاده شود. 😊
### پدیدههای تناوبی طبیعی برای اندازهگیری زمان
1. **حرکت زمین به دور خورشید (سال):** مدت زمان یک **سال شمسی** (حدود $$\text{365/25}$$ روز)، معیاری برای دورههای طولانیتر است.
2. **چرخش زمین به دور محور خود (روز):** مدت زمان یک **روز خورشیدی** (تقریباً $$\text{24}$$ ساعت)، اساس زمانسنجی روزانه است.
3. **حرکت ماه به دور زمین (ماه قمری):** چرخهی کامل **اهلّهی ماه** (ماه هلالی)، معیاری برای دورههای ماهانه در تقویمهای قمری است.
4. **تاب خوردن پاندول:** یک پاندول که با دامنهی کوچک نوسان میکند، دارای یک **دورهی تناوب ثابت** است. این اساس ساخت ساعتهای پاندولی بود.
5. **نوسان اتمها:** اتمها در فرکانسهای بسیار دقیق نوسان میکنند. این پدیده اساس کار **ساعتهای اتمی** است که دقیقترین زمانسنجهای موجود در جهان هستند.
تمرین ۶ آخر فصل فیزیک دهم
الف) هر میکروقرن، تقریباً چند دقیقه است؟
ب) یک میلیارد ثانیه دیگر، تقریباً چند سال پیرتر میشوید؟
پاسخ تشریحی و گام به گام تمرین ۶ آخر فصل اول فیزیک دهم
سلام! این تمرینها، تبدیل واحدهای زمانی را با استفاده از **پیشوندها** و **نمادگذاری علمی** تمرین میدهند. این محاسبات نیاز به دقت در ضرایب تبدیل دارند. 😊
### الف) هر میکروقرن، تقریباً چند دقیقه است؟
ما باید واحد **میکروقرن ($$\mu \text{century}$$)** را به **دقیقه ($$\text{min}$$)** تبدیل کنیم.
**روابط تبدیل:**
* **میکرو:** $$\text{1 } \mu = 10^{-6}$$
* **قرن:** $$\text{1 century} = 100 \text{ year}$$
* **سال:** $$\text{1 year} \approx 365/25 \text{ day}$$
* **روز:** $$\text{1 day} = 24 \text{ h}$$
* **ساعت:** $$\text{1 h} = 60 \text{ min}$$
**تبدیل زنجیرهای:**
$$1 \mu \text{century} = 10^{-6} \text{ century} \times \frac{100 \text{ year}}{1 \text{ century}} \times \frac{365/25 \text{ day}}{1 \text{ year}} \times \frac{24 \text{ h}}{1 \text{ day}} \times \frac{60 \text{ min}}{1 \text{ h}}$$
$$1 \mu \text{century} = 10^{-6} \times 100 \times 365/25 \times 24 \times 60 \text{ min}$$
$$1 \mu \text{century} = 10^{-4} \times (365/25 \times 24 \times 60) \text{ min}$$
$$1 \mu \text{century} = 10^{-4} \times 525960 \text{ min}$$
$$1 \mu \text{century} \approx 52/596 \text{ min} \approx \mathbf{52/6 \text{ min}}$$
**پاسخ الف:** هر میکروقرن تقریباً **$$\text{52/6}$$ دقیقه** است.
---
### ب) یک میلیارد ثانیه دیگر، تقریباً چند سال پیرتر میشوید؟
ما باید **یک میلیارد ثانیه ($$10^9 \text{ s}$$)** را به **سال ($$\text{year}$$)** تبدیل کنیم.
**روابط تبدیل (معکوس قسمت الف):**
* $$\text{1 year} \approx 365/25 \text{ day}$$
* $$\text{1 day} = 24 \text{ h}$$
* $$\text{1 h} = 3600 \text{ s}$$
**محاسبه ثانیههای یک سال:**
$$\text{1 year} \approx 365/25 \times 24 \times 3600 \text{ s} \approx 3/156 \times 10^7 \text{ s}$$
**تبدیل ثانیه به سال:**
$$\text{زمان} = 10^9 \text{ s} \times \frac{1 \text{ year}}{3/156 \times 10^7 \text{ s}}$$
$$\text{زمان} = \frac{10^9}{3/156 \times 10^7} \text{ year} = \frac{1}{3/156} \times 10^{9-7} \text{ year}$$
$$\text{زمان} \approx 0/3168 \times 10^2 \text{ year} = 31/68 \text{ year}$$
**پاسخ ب:** یک میلیارد ثانیه تقریباً معادل **$$\text{31/7}$$ سال** است.
تمرین ۷ آخر فصل فیزیک دهم
هکتار، از جمله یکاهای متداول مساحت است. هر هکتار برابر $$\text{10}$$ هزار متر مربع است.
الف) اگر زمین را کرهای یکنواخت به شعاع $$\text{6400}$$ کیلومتر در نظر بگیریم (شکل زیر)، مساحت آن چند هکتار است؟
ب) تحقیق کنید مساحت کل سرزمین ایران، شامل خشکی و دریا، چند هکتار است؟ این مساحت چند درصد از مساحت کرهی زمین است؟
پاسخ تشریحی و گام به گام تمرین ۷ آخر فصل اول فیزیک دهم
سلام! این تمرین کاربرد فرمولها و تبدیل یکاها برای اندازهگیریهای بسیار بزرگ (مانند مساحت زمین) را نشان میدهد. 😊
### دادههای اصلی
* **شعاع زمین ($$R$$):** $$\text{6400 km}$$
* **رابطهی هکتار:** $$\text{1 hectare} (\text{ha}) = 10000 \text{ m}^2 = 10^4 \text{ m}^2$$
---
### الف) محاسبهی مساحت کرهی زمین بر حسب هکتار
**گام ۱: محاسبه مساحت به کیلومتر مربع ($$\text{km}^2$$)**
فرمول مساحت سطح کره: $$\mathbf{A = 4 \pi R^2}$$
$$A_{\text{زمین}} = 4 \pi (6400 \text{ km})^2$$
$$A_{\text{زمین}} = 4 \pi (40960000 \text{ km}^2)$$
$$A_{\text{زمین}} \approx 514718540 \text{ km}^2 \approx \mathbf{5/15 \times 10^8 \text{ km}^2}$$
**گام ۲: تبدیل مساحت از کیلومتر مربع ($$\text{km}^2$$) به هکتار ($$\text{ha}$$)**
ما به دو رابطه نیاز داریم:
* $$\text{1 km} = 1000 \text{ m} \implies 1 \text{ km}^2 = (10^3 \text{ m})^2 = 10^6 \text{ m}^2$$
* $$\text{1 ha} = 10^4 \text{ m}^2$$
$$\text{1 km}^2 = \frac{10^6 \text{ m}^2}{10^4 \text{ m}^2/\text{ha}} = 10^2 \text{ ha} = \text{100 ha}$$
**هر کیلومتر مربع برابر $$\text{100}$$ هکتار است.**
**گام ۳: محاسبه نهایی مساحت به هکتار**
$$A_{\text{ha}} = 5/15 \times 10^8 \text{ km}^2 \times \frac{100 \text{ ha}}{1 \text{ km}^2}$$
$$A_{\text{ha}} = 5/15 \times 10^8 \times 10^2 \text{ ha} = \mathbf{5/15 \times 10^{10} \text{ ha}}$$
**پاسخ الف:** مساحت کرهی زمین تقریباً $$\mathbf{5/15 \times 10^{10}}$$ هکتار است.
---
### ب) مساحت ایران و نسبت آن به مساحت زمین\n
**گام ۱: مساحت کل سرزمین ایران**
بر اساس دادههای جغرافیایی، مساحت کل سرزمین ایران (شامل خشکی و دریا) تقریباً:
$$\mathbf{A}_{\text{ایران}} \approx 1648195 \text{ km}^2$$
**گام ۲: تبدیل مساحت ایران به هکتار ($$\text{ha}$$)**
با استفاده از رابطهی $$\text{1 km}^2 = 100 \text{ ha}$$,
$$A_{\text{ایران, ha}} = 1648195 \text{ km}^2 \times 100 \frac{\text{ha}}{\text{km}^2} = \mathbf{164819500 \text{ ha}}$$
**پاسخ ب (مساحت ایران):** مساحت ایران تقریباً **$$\text{164/8}$$ میلیون هکتار** است.
**گام ۳: محاسبه درصد مساحت ایران نسبت به زمین**
$$\text{درصد} = \frac{A_{\text{ایران}}}{A_{\text{زمین}}} \times 100$$
$$\text{درصد} = \frac{1/648 \times 10^6 \text{ km}^2}{5/15 \times 10^8 \text{ km}^2} \times 100$$
$$\text{درصد} \approx 0/0032 \times 100 = \mathbf{0/32 \%}$$
**پاسخ ب (درصد):** مساحت کل ایران، تقریباً **$$\mathbf{0/32 \%}$$** از مساحت کرهی زمین است.